ولایت بامیان

موقعیت جغرافیایی ولایت بامیان ولایت بامیان به مرکزیت شهر بامیان از ولایت‌های مرکزی کشور افغانستان است. مساحت آن ۱۷٫۴۱۴ کیلومتر مربع می باشد. ولایت بامیان در 190 کیلومتری شمال غرب کابل و در دامنه شمالی سلسله جبال (بابا) قرار دارد. این سرزمین جزء مرتفع ترین نواحی مرکز افغانستان محسوب می‌شود. ولایت بامیان دارای هفت ولسوالی (شهرستان) به نام های یکاولنگ، سیغان، کامرد، شیبر، مرکزی، پنجاب و ورس می باشد. تعداد نفوس این ایالت طبق احسائیه سازمان ملل متحد در سال 2005 بالغ بر 371900 نفر اعلام گردید. در حالیکه جمعیت آن بر اساس برآوردهای دهه ۱۹۸۰ میلادی، ۲۸۱٫۰۰۰ نفر بوده است. از این تعداد نفوس حدود 85% اهل تشییع و بقیه آن را اهل تسنن و دیگر اقلیت های مذهبی تشکیل می دهد. از نظر وضع اقلیمی، بامیان دارای زمستان بسیار سرد و برف گیر و در فصل بهار و تابستان بسیار خوش آب و هوا و سرسبز می باشد. ساکنان اصلی این ولایت را هزاره‌ها تشکیل میدهد که البته حدودآ ۳ الی ۵ در صد دیگر تاجیک نیز میباشد وکاملآ به زبان فارسی دری و با لهجه هزارگی صحبت میکنند و اهل تشیع میباشد. بامیان یکی از شهرهای کهن و تاریخی ایران و افغانستان امروزی محسوب می‌گردد. وجود پیکره‌های تخریب شده بامیان (توسط طالبان در سال ۲۰۰۰ میلادی تخریب شد)، شهر غلغله، شهر ضحاک و بند امیر این شهر‌ها به یکی از مراکز مهم توریستی افغانستان تبدیل نموده بود. همچنین وجود صدها اثر باستانی و تاریخی بویژه (جای خالی) دو مجسمه غول پیکر (سلسال) با 53 متر ارتفاع و (شهمامه) با ارتفاع 35 متر و با قدمت 2800 ساله توجه هزاران توریست و جهان گرد را به خود جلب می نماید واز اقصی نقاط جهان سیاحال را به سوی این دیار رهنمون می شود. ولایت بامیان یکی از نقاط تاریخی و کهن و همچنین دارای مناظر و طبیعت زیبا است. عنوان« تنها پارک ملّی افغانستان» بیان گر اهمیّت و استراتژی جغرافیایی منطقه بند امیر می‌باشد.که بند امیر در 75 کیلومتری شمال غرب ولایت بامیان و در 34 کیلومتری و لسوالی یکاولنگ قرار دارد. ساحه پارک ملی بند امیر 75000 هکتار زمین را شامل می شود. ارتفاع ناحیه مذکور از سطح دریا 2909 متر است. که در طول البلد 22-11-67 شرقی و عرضی البلد 19-49-34 شمالی و در میان سلسله جبال هندوکش و بابا قرار دارد.

گذشته تاریخی بامیان:
در اوستا و همچنان در بندهشن در زبان پهلوی به شکل بامیگان آمده‌است. مجسمه‌های بودا که بلندترین مجسمه‌های جهان محسوب می‌گردید از یادگارهای دینی دورهٔ کانیشکا از امپراتوران کوشانی به حساب می‌آید. هیوان تسنگ زایر چینی در سالهای ۶۰۰ قبل از میلاد از آن ناحیه گذشته‌است از بتهای بامیان چنین یاد می‌کند که اشعهٔ زرین از آن می‌تابد و احجار قیمتی و زیور آلاتش چشم را خیره می‌سازد.

در دورهٔ اسلامی بامیان یکی از شهر‌های مهم و آباد خراسان و مرکز شیران بامیان محسوب می‌شود.اما در قرن هفتم هجری بر اثر حملهٔ مغول همانند اکثر شهرهای خراسان به خاک یکسان می‌گردد. جوینی می‌گوید:
و به بامیان رسیدند ارباب آن از باب مخاصمت و مقاومت در می‌آمدند... ناگاه از شست قضا که نای کلی آن قوم بود تیر چرخی که مهلت نداد از شهر بیرون آمد به یک پسر جغتای رسید که محبوبترین احفاد چنگیز خان بود.

با مرگ آن پسر چنگیر فرمان داد تا هر جانور که باشد از بنی آدم تاانواع بهایم بکشند و کشتند و حتی بچه در شکم مادر نگذاشتند و بامیان را «موبلغ» (یعنی شهر بد) نام نهادند. قدمت و شکوه مجسمه های بودا در بامیان ایجاب میکند که این آثار در ردیف عجایب هفت گانه جهان قرار گیرد.

بامیان در دوران حکومت طالبان:در دوران حکومت شش ساله طالبان، این ایالت متحمل آسیب های غیر قابل جبران و مضّرات غیر قابل توصیف گردید.
مهاجرت مردم، آتش زدن خانه ها، تخریب اماکن فرهنگی، نابودی کتاب خانه ها و کتب دینی، کشتار دسته جمعی مردم بی گناه و بی دفاع این سرزمین از شاخصه های بیداد و ستم طالبان به حساب می آید.
ولسوالی ورس در منتهی الیه جنوب غربی شهر بامیان قرارداردوآب وهوای آن سردوخشک است ورس دارای دهکده های متعدد است از جمله: تخت ورس ،قول مسعود، تنگ زردگ، سنب الاق، قوناق، جوقول،‌ سرو، کوسه، بریکی،لیگان و قفقول.مردم ورس هزاره و شیعی مذهب هستند و به زبان فارسی دری گویش هزارگی تکلم می کنند

برک هزارگی که جامه ای زمستانی است و از کرک گوسفند تهیه میشود در بهترین نوع خوداز صنایع دستی ورس است.